ग्रेस...

ग्रेस...

ग्रेस हा मराठीतील असा एक कवि आहे जो समजावून सांगणं महाकठीण काम... ग्रेस साठी प्रत्येक शब्द हा मोजून मापून वापरलेला असतो... तो स्वत:विषयी म्हणतो... "I am not a poet of an evening, i am a poet of a twilight" (मी संध्याकाळचा कवि नाही..मी सांजेचा कवि आहे)... त्याच्याच काही कवितांमधील काही ओळी...वाचलेल्या, ऐकलेल्या आणि उमजलेल्या... प्रत्येक कवितेच्या पेरिच्छेदानंतर त्याचं विश्लेषण दिलय (मला उमजलेलं)
१)

हले काचपत्रातली वेल साधी
निनादून घंटा तश्या वाकल्या,
खिळ्यांना दिसेना कुठे क्रुस न्यावा
प्रभुने अशा पापण्या झाकल्या... ग्रेस

(परमेश्वर हे प्रकाशाचे प्रतीक आहे. वास्तवात जगणार्‍या पापी आणि पुण्यवान माणसांना हाच प्रकाश मार्ग दाखवत असतो. ख्रिस्ताला वधस्तंभावर खिळे ठोकून मारणार्‍या मारेकर्‍यांनाही नंतरच्या विल्हेवाटीसाठी प्रकाशाची गरज भासली. बाहेर पाऊस कोसळत होता. सभोवताली अंधार होता. आणि प्रभूनेच पापण्या झाकल्यामुळे, प्रभुच्या डोळ्यातील अखंड प्रकाश शांतपणे निजून गेला मारेकर्‍यांसाठी...)

२)
हे रक्त वाढतानाही, मज आता गहिंवर नाही
वस्त्रांत द्रौपदीच्याही, तो कृष्ण नागडा होता.
(ह्या ओळी "ती गेली तेव्हा रिमझिम पाउस..." या कवितेतील आहेत ज्या निवडुंग चित्रपटात घेतली नाहीये...तिचं हे विश्लेषण...
आपल्या आईच्या अस्तित्वाचे, तिच्या स्त्रित्वाचे विश्लेषण देताना कवीला तिचा पुत्र न् ती त्यांची आई या नात्यापलिकडे जाउन विचार करावा लागतो, म्हणजेच एक पुरुष, नर म्हणून त्यांना तिच्याकडे एक मादी म्हणून पाहावे लागते. वास्तविक आईची न् लेकराची ताटातूट हा काही आनंददायी क्षण नसतो, आपली आई ही तिच्या मातृत्व भावनेच्या पलिकडे तिच्या देहस्वी भावनेकडे ओढली जाते, ती लेकराला सोडून जाते हे तेव्हा तिच्या मार्गात येत नाही...ती कुठे तरी गेली आहे पण मरण पावलेली नाही, वास्तविक ही ताटातूट कवीला एवढी अगतिक करून जाते, की ती व्यक्त करताना रसिकांचा अस समज होतो की ती म्हणजे त्यांची आई कालाच्या पडदया आड़ गेलीय, मरण पावलीय. पण ती काही काळ दूर जाणे हे सुद्धा कवीने इतक्या उत्कट शब्दांत मांडले आहे, "ती गेली तेव्हा रिमझिम पाउस..."
पण ती जेव्हा परत येते, तिचे परतणे कवीला एक पूर्ण पुरुष म्हणून आत्मविश्वास देणारे आहे.
ज्या कृष्णाने मयसभेत द्रौपदीच्या लज्जा रक्षणासाठी वस्त्रांचे आंतरपाट सोडले, तो कृष्ण एक पूर्ण नर, द्रौपदीच्या म्हणजे एक पूर्ण मादिच्या वस्त्रात नागडा होता तसा मी ही आईच्या मायेच्या वस्त्रात नागडा होउन जातो...)

३)

कृष्णएकांत- २

तिच्या अंगणातील प्राजक्त बंदी तरी सत्यभामे ढळे तोल का ?
झाडाप्रमाणे असे झाड हेही असे सांगते ती ,तरी हुंदका ?

इथे बासरीच्या गडे आतड्याला हवा चंदनी लाकडाची नवी;
तुला रुक्मिणी का फुले वेचताना सुगंधात हि भेटते वाळवी

संहार आता करा यादवांचे जुनी राजधानी रिकामी करा ;
रथाला कुणी अश्व देऊ नका अन शिरच्छेद माझे कसे हि धरा

वैरण आयुष्य झाले तरीही फुलांना कुणी बोल देऊ नये;
मी बांधलेल्या उन्हाळी घरांच्या गवाक्षातला चंद्र झाकू नये

नको धाक घालू नको हाक तोलू इलाख्यातली गुप्त झाली नदी ;निजेच्या भयाने जसा शुभ्र होतो खुनाच्या कटातूनहि गारदी.

जिथे कृष्णएकांत देठात प्राजक्त राधेस हा रंग येतो कसा ?सर्वेश्वराला कधी या मुलीने न मागितला रे तिचा आरसा .

(सत्यभामा आणि रुक्मिणी ह्या कृष्णाच्या पत्नी. आपण रुक्मिणीपेक्षा उजवं असावं हे सत्यभामेला कायम वाटायच आणि म्हणून तिने कृष्णाने दिलेले पारिजातकाचे झाड आपल्या अंगणात लावले परंतू तिच्या मनात असलेल्या मत्सरापायी त्या झाडाची फुलं रूक्मिणीच्या अंगणात पडायची! ह्या कवितेतून निरनिराळ्या व्यक्तीमत्वांचं व्यक्तीचित्रण तर केलच आहे पण सगळ्यात शेवटी कृष्णाचं दू:ख हलकेच मांडलय..आणि तो दु:खाचा वसाच त्याच्या आयुष्यातील सर्वात मोठा एकांतवास आहे...)

Sher... कुछ शेर....

Sher... कुछ शेर....

This post is to introduce you to some of the finest 'sher' i had come across... just read and enjoy!!! After reading every 'Sher' i know what will be your reaction "क्या बात है!"...

१) हमको उनसे है वफ़ा की उम्मीद,
जो नही जानते की वफ़ा क्या है?- गालिब

२) रगो मै दौडते फ़िरने के हम नही कायल (Fan of),
जब आँख ही से ना टपका तो लहू(Blood) क्या है?- गालिब

३) किसी खँजर किसी तलवार को तक्लीफ़ ना दो,
मरनेवाला तो फ़कत बात से मर जायेगा- फ़राज

४) सुबह से शाम बोज़ ढोता हुआ,
अपनी ही लाश का खुद मज़ार (Tomb) आदमी- शहरयार


५) क्या कोई नयी बात नज़र आती है हममे?
आईना हमे देखके हैरान सा क्युँ है?- शहरयार


६) हमने तो यहाँ तक दुवाये की है,
उन्हे हमारे जैसा एक यार और हो- बशिर बद्र

७) चरागा जलाकर दिल बेहेला रहे हो क्या दुनियावलो?
अँधेरा लाख रोशन हो, उजाला फ़िर उजाला है - सुफ़ी प्रार्थना

८) आपके खातिर अगर हम लूट भी ले आँसमान,
क्या मिलेगा चँद चमकीलेसे शीशे तोडकर?

चाँद चुभ जायेगा उँगली मे तो खुँन निकल आयेगा- गुलज़ार

९) दिल मै संभालता हुँ गम जैसे जेवर संभालता है कोई,
आईनेमे देखा तो पता चला, हमें भी पेहेचानता है कोई- गुलज़ार

१०) Amir Khusrau writes about his own poetry: (One of my favoirites)

खुसरौ दरिया प्रीत का उलटी वा की धार,
जो उतरा सो डूब गया, जो डूबा सो पार- आमिर खुसरौ

(He says, Amir Khusarau's poetry is one such ocean of love which flows in a reverse direction, if you try to swim in it yu will drown and if u intend to get drowned you will reach the other end)

आई

आई

आईची आठवण म्हणून ठेवलेल्या साडीचा, झब्बा शिवला झकास
म्ह्टलं कार्यक्रमांना जातांना घातला की आई सोबत असल्याचा आंनद होईल.
शिवून कडक इस्त्री केलेला झब्बा अंगावर चढवला
आणि अचानक खांद्यावर प्रचंड ओझं आल्यासारखं वाटल,

समोर दिसू लागलं
सकाळ पासून स्वयंपाक घरात घामाघूम झालॆल शरीर,
सगळ्याच्या मनासारखं आणि त्यांच्या वेळात
स्वत:ला जळ्णारं मनुष्य सद्रुश रिंगण

घराबाहेर पडताच लोकांच्या ओंगळवाण्य़ा नजरांनी
काचलेल रक्तबंबाळ काळीज,
राग, लोभ, शारिरिक अत्याचारांनी होरपळलेल मनं आतून
पूर्ण भिजून गेलेल.

हट - साला, चटदिशी झब्बा काढून फेकला
कपड्याच्या ढिगा-खाली....
आणि आई दबत-दबतच गेली...

-ऋतू

साहिल

साहिल

साहिल पर खडे होकर
समंदर की गहराई के बारेमे सोचने के
हम नही कायल...
बस समंदर के दिलसे निकलनेवाले
उस तुफ़ान का इंतजार है...
अभी अभी कोई आँसू
समंदर में जा मिला है...

-प्रथमेश किशोर पाठक

नववधू

मी

नविन रूपात

नविन देहात

नविन नावात...अस्तित्व शोधताना

मी

जून्या स्म्रुतित

जून्या नात्यात

जून्या मित्रात...अस्तित्व शोधताना

मी आज खूप काही...

मी आज भावाच्या डोळ्यातील कडेकोट बंदोबस्त फोडू पहाणारे अश्रू...

मी आज आईच्या मनातील देवाला घातलेलं साकडे...

मी आज कन्यादानाच्या वेळेची बांबांच्या हातातील थरथर...

मी आज नवर्‍याच्या डोळ्यातील पहिल्या रात्रीची ओढ...

मी आज मंगलाष्टकातील लय...

मी आज मैत्रिणींच्या चर्चेचा विषय...

मी आज कुणा एकाचं दारू पिऊन झिंगण्याचं कारण...

मी आज अक्षतांमधील आशिर्वाद...

मी आज सासरच्या व्यक्तिंसाठीचा एक कुतुहलपूर्ण कटाक्ष...

मी आज एका शब्दवेड्यासाठी कवितेच कडवं...

मी आज अश्या अनेक रूपात वेषांतर करून फिरणारी बहुरूपी...

मी आज नववधू... अस्तित्व शोधताना

-प्रथमेश किशोर पाठक.

भिंत...

कसा पाऊस हा आला

काळ्या ढगांच्या मधून

कोणी थांबवा रे त्याला

तिला यायचे अजून

काल चंद्राच्या साक्षीने

तिला दिले मी वचन

उद्या चांदण्यांचा गजरा

तुझ्या दोई मी माळीन

हा भुरू भुरू वारा

मला बेभान भासतो

इंद्रधनूचाही रंग

मला बेरंग वाटतो

ती दूर कुठेतरी

माझा प्राण हा फाटतो

मग डोळीयांच्या नभी

माझ्या पाऊस दाटतो

असा कसा हा पाऊस

अवेळी बरसतो

भिंत थेंबांची बनून

दोन डोळे ओलावतो.

-प्रथमेश किशोर पाठक.

पर्याय -नारायण कुळकर्णी कवठेकर

कवितेचा आणि दु:खाचा खूप जुना संबंध आहे. अकोल्याचे कवी नारायण कुळकर्णी कवठेकर यांची दु:ख, वेदना आणि काव्य सांगाती आहेत हे सुंदर रूपकात्मक भाषेत मांडणारी कविता...

पर्याय

शोध घेतला
तर- शब्दाच्या पाठीमागे
काळाठिक्कर चेहरा होता
भुकेल्या माणसाचा.
सहज पापुद्रा सोलल अक्षराचा
तर तिथे एकमेव दाणा जळका
कणसाचा.

वाकून पहावे पृष्ठांच्या डोहात
तर- जखम उघडी पडते
आतल्या आतली
अन ओळींनी पलटले
तर- दिसते काळी बाजू
आपली.
छापील अक्षरे सहसा
काळीच असतात
हे उगीच नव्हे.

वेदनेची ठणक कशी
लयबद्ध असते ठणठण,
डोळयातून अश्रू
ठिबकतात कसे टपटप
नादयुक्त,
काळजाचे ठोके चुकतात कसे
तर-छंदमुक्त.
शरीरातून घाम अन जखमेतून रक्त
वाहते कसे अनिर्बन्ध...

याचा अर्थ असा
की जोपर्यंत माणूस दु:खी आहे
-कवितेला पर्याय नाही.

-नारायण कुळकर्णी कवठेकर